Vergeten – by Frank
Vergeten – by Frank

Vergeten – by Frank

Nee mijn geheugen laat me nog niet in de steek, al willen sommige van mijn collega’s, me daar af en toe wel aan helpen herinneren. En de voornaam van Alzheimer weet ik ook nog. Waar het over gaat zijn al die dingen die we tegenwoordig niet meer zien. Bekend voorbeeld hier is de grammofoonplaat, dat klinkt nog niet vergeten, want de meesten onder ons kennen hem nog wel, maar je ziet ze al bijna niet meer. Op dit moment zien we nog even een revival van de grammofoonspeler (wij noemden dat vroeger de pick-up). Tegenwoordig keurig voorzien van een USB aansluiting, inclusief software om er mp3’s van te maken. Maar ik denk dat deze ontwikkeling de grammofoonplaat definitief de nek om zal draaien, zodra alles gedigitaliseerd is. En zelfs de CD’s zijn ook al langzaam aan weer aan het verdwijnen. Op fotografisch gebied is er in de loop der jaren, ook al heel wat verdwenen. Veel mensen zeggen nog wel "och ja" als je iets noemt, maar inmiddels zijn hele generaties opgegroeit die het allemaal niet meer kennen.

Denk maar aan de Instamatic-camera, de Polaroid-camera, de pocketcamera, De eigenlijk nog "jonge" APS-film. Het flitslampje, wie kent nog het flitslampje?

Toen de mens zo rond 1825 begon te fotograferen (ja zolang al!). Had men al gauw de behoefte aan meer licht. Het filmmateriaal was niet zo gevoelig. De allereerste foto heeft als ik het me goed herinner een belichtingstijd gehad van 8 uur. Jaren later nog, bij bijvoorbeeld portretsessies, moest het model minuten lang stilzitten. Men had zelfs speciale beugels, om het hoofd op de zelfde plaats te houden. Rond 1900 ontdekte men dat magnesium heel snel en met een heel heldere vlam ontbrande. Daarmee werd het flitslicht geboren. Het magnesium werd met een lont of later ook elektrisch ontstoken. Op oude films (die zie je tegenwoordig ook nog maar zelden op tv) zie je deze vorm van flitsen nog wel eens. Vaak met veel teveel magnesium zodat alles ineens zwart geblakerd wordt. Dat was humor. Zo rond 1930 werd het flitslampje uitgevonden. Het was veel veiliger dan dat brandende magnesiumpoeder. In de flitslamp zat een hele kluwen magnesium draade (zie foto hier onder) en zuurstof.



Als er stroom op de draad kwam verbrandde die onmiddelijk, in een felle flits van enkele miliseconden. Het doorzichtige hulsje was na de flits meestal voor een deel gesmolten. Zo heet werd dat. Een groot nadeel was dat het lampje maar een keer gebruikt kon worden. Er zijn wel uitvindingen geweest waarmee je 4 keer of 10 keer kon flitsen, maar dat waren eigenlijk even zoveel afzonderlijke lampjes.




Eind 70er begin 80er jaren is het flitslampje langzaam aan verdwenen. De elektronenflitser kwam er voor in de plaats. Die was er wel al langer, maar het was in het begin een erg duur apparaat. Ik heb er vroeger ook nog een hele tijd voor moeten sparen. Tegenwoordig heeft iedere camera wel een ingebouwde elektronenflitser. Voor de wat meer eisende fotograaf bestaat nog steeds de losse elektronenflitser.

De foto’s bij dit verhaal zijn allemaal van spullen die ik in mijn verzameling fotografica heb.








En om ook niet te vergeten, volgt hieronder nog een vertaling voor flitslampjes:
Duits: Blitzlempchen
Engels: flashbulb
Frans: Ampoule de flash
Italiaans: lampada flash
Spaans: lempara de destello
Zweeds: fotoblixt

Ik vind de Zweedse wel heel toepasselijk klinken als je het uitspreekt.

22 Comments

  1. Ik heb zo’n Cassette-126 cameraatje gehad (40x40mm negatief). Daar kon je ook van die flitsblokjes met 4 lampjes opzetten. Met het doordraaien van de foto, draaide ook het flitsblokje een kwart slag en kwam het volgende flitslampje voor te staan. Al die zooi was duur en al dat weggooien erg slecht voor het milieu.

    Onlangs wilde ik er over loggen naar aanleiding van een uitzending van Hadimassa uit 1972. Zij speelden een vakantieschets in een donker kroegje met ‘natives’ in Griekenland. Opeens zegt er een ‘daar wil ik wel een flitslampje aan opofferen’. Ik moest daar vreselijk om lachen, wetende dat dat helemaal niet als grap bedoeld was. 🙂

  2. Over dit onderwerp had ik pas een gesprek met Donny, hij was in de veronderstelling dat televisie al in de jaren 30 was. In 50 jaar tijd is er echt onwijs veel veranderd/ontwikkeld, technisch..dat is eigenlijk onvoorstelbaar.ik weet nog wel dat we een wasmachine kregen en m’n moeder niet meer de wringer hoefde te gebruiken..en nou je het zegt over de CD,dat is ook waar..

  3. Die oude flitslampjes herken ik maar al te goed.
    De Agfa Clack was ook voor mij het eerste toestel. Tot eind jaren zeventig heb ik daar prachtige plaatjes mee geschoten. Dat was nog in de tijd, dat je niet zomaar wat knipte, want die lellen van films waren knap aan de rpijs, net als de flitslampjes trouwens.
    Leuk logje!

  4. Heb wel eens van die foto’s gezien met zo’n lange sluitertijd. Waren allemaal van een straat in een stad. Maar je zag er geen mensen op want die bewogen allemaal te snel natuurlijk. Had wel een beetje ghost town effect. Beetje engig. Pas later zag je alleen de gezichten van de geduldige mens. Hihi.

  5. Als kind vond ik het intrigerende dingen, ik kon mij ook niet voorstellen dat mijn vader die lampjes na gebruik gewoon weggooide, zulke prachtige glazen stolpjes met mysterieuze wirwar erin. Ik viste ze vaak uit de prullenbak om te bewaren bij mijn andere schatten. Die natuurlijk uiteindelijk toch werden weggegooid.

  6. Dit logje doet me denken aan actrice “Annie Bos” die nederlands grootste actrice was in de tijd van de stomme film.
    Zij keek, als ze moest huilen voor haar rol, in de lampen die het decor verlichtten, en is zo langzamerhand blind geworden. Niet helemaal blind, maar wel zo, dat ze altijd in de schemer moest zitten, want tegen licht kon ze niet meer.

    Ik heb een geweldig stuk gezien waarbij Willeke van Ammelrooy Annie Bos speelde en over haar leven vertelde. Op de achtergrond zag je steeds fragmenten van haar films van vroeger. Jammer genoeg is er niet veel bewaard gebleven.

  7. Wat verdwijnt dat inderdaad allemaal snel zeg! Ik herinner me ook de flitsblokjes nog waarmee je 4 keer kon flitsen. Op half kleinbeeld camera die meer speelgoedachtig aanvoelde dan wat anders.
    Maar wat een charme had dat toen, nog werken met belichtingsmeter, diafragma instellen etc..
    Ik vond het prachtig.

  8. Mijn allereerste fototoestel! De Agfa Clack met flitser. Ik heb er heel wat plaatjes mee geschoten.
    Leuk dat je die spullen nog hebt, zoals de flitslampjes. Je zou het inderdaad (bijna) vergeten met al dat digitale geweld van tegenwoordig.

Laat een reactie achter bij XiwelReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Meer informatie over hoe uw reactiegegevens worden verwerkt.