Woord vooraf: Alle foto’s en gebruikte teksten zijn afkomstig van de site van de Stichting Willem Smit Historie Nijmegen. Het doel van deze stichting is het als een cultureel en educatieve instelling behouden van het industrieel erfgoed van Willem Smit & Co’s Transformatorenfabriek. Een hele mond vol, maar als je een verzameling transformatorhuisjes hebt mag enige uitleg hierover ook niet ontbreken. De site van de stichting is daarvoor uitstekend geschikt. Er staat een schat aan informatie op met diverse verhalen, foto’s en ook nog oude films. Zoals het hoort heb ik netjes gevraagd om wat van hun beeldmateriaal te mogen gebruiken op mijn site.
De transformatorzuil, ook wel peperbus genoemd was een ontwerp van architect J.M. van der Mey (1878-1949) voor de Gemeente Electriciteitswerken van Amsterdam. De buitenkant van de zuil werd verhuurd voor reclamedoeleinden (aanplakbiljetten) en genereerde zo extra inkomsten voor het elektriciteitsbedrijf. Deze peperbussen werden voorzien van transformatoren uit de tranformatoren fabriek van Smit. De opbouw werd vaak verzorgt door Heemaf (Hengelosche Electrische En Mechanische Apparaten Fabriek).
De werking van zo’n transformatorzuil is op de tekening prima te volgen. In de zuil kon men iedere transformator kwijt die erin paste en zijn warmte voldoende kwijt kon. Er stonden destijds trafo’s in van 30-50 kVA met als voedingsspanning van 3 tot 10 kV. De laagspanningskant was 380 V (z.g. krachtstroom). Via verdelers werd er stoom aan de huizen en aan andere afnemers geleverd (380V of 220V). Op de onderstaande foto is te zien hoe een rij binnenwerken werd voorbereid bij de Heemaf in 1927. Bron: Historisch Centrum Overijssel.
Ik weet enkel dat ik niet de vingers in het stopcontact mag steken 🙂
Ik heb het vermoeden dat de reclamezuil in bijvoorbeeld London al langer bestond en er een slimmerik is geweest die er later een trafo in heeft gezet. Zelf heb ik wat jaren geleden zo’n Amsterdamse GEB-zuil op de foto gezet, maar er nog niets mee gedaan. Tegenwoordig is het allemaa van Liander zijn, de Amsterdamse GEB bestaat al wat decennia niet meer. Ik vraag me wel af of de Londonse reclamezuilen ook als trafohuisje gebruikt zijn. Omgekeerd heb ik wat foto’s van gewone elektriciteitshuisjes die rondom van reclameborden zijn voorzien.
In elk geval een mooi artikel. Die middenspanning tot 10kV had ik wel verwacht. De spanning die daarboven zit lijkt mij te link en wordt maar op een paar plekken de stad in gebracht en omlaag getransformeerd tot 10kV.
Nou, het zijn prachtige uitvindingen allemaal. Knap van de mensheid.
Tof dat je het mag gebruiken
Een hele uitleg waar we van kunnen leren
Toen al een technisch goed doordacht product.
Zeker de extra inkomsten via reclame, commercieel denk werk. Hans
Ja, dat is leuk om eens te zien….!!
Fijne avond.
Ik herinner mij de fabriek nog van heel lang geleden.
Vrolijke groet,
Mooi logje, Sjoerd. Je gunt ons op deze manier een mooi inkijkje in de technische kant van de transformatorhuisjes en -zuilen.
Gaaf die uitleg… heb je toch weer mooi voor elkaar dat je dat hier ook zo met hun beeldmateriaal kon uitleggen.
Love As always
Di mario
Wauw, dat dit erin past in zo’n peperbus, het lijkt dan zo klein eigenlijk, wel hoog, maar de ruimte erin rond.. bla… Dit vind ik erg interessant, heb ik ook altijd gevonden, geheimen en raadsels onthult hoe zoiets van binnen eruit ziet, fascinerend!
X
Goede morgen Sjoerd, leuk om dat zo te zien, het is duidelijk uitgelegd. Handig dat dubbele gebruik van de zuil.
Ik wens je een fijne zondag toe.
ja, wat een techniek….
ik ken er wel niet veel van maar duidelijk is het wel
Er zat dus best nog wel een hoop techniek in die peperbussen.