Langzaam ben ik de winter wel beu, niet dat mooie koude weer met open luchten en overdag een waterig zonnetje, dat mag voor mij best wel, maar ik ben al dat gesnotter om me heen en ronddolende griepepidemieën wel een beetje kotsmoe. Ik ben al van medio december aan het kwakkelen, en met mij de rest van de familie, inclusief kleindochter. Dat, beste mensen, ben ik moe. Dat valt bij mij onder de categorie stamppot weer… Trouwens, weet u wat er vroeger, in een grijs verleden op tafel stond bij Jan Modaal. Zullen we eens zeggen zo rond 1574…
U puzzelt, ik maak er een verhaal van. En vergeet de rookworst, die stam(p)t uit de tweede wereld oorlog, ik ben op zoek naar het eten rond 1574 en heb hulp nodig, oh ja, de aardappel was er in die tijd ook nog niet. Going back in time, een tochtje culinaire historie, wie gaat mee en vergaart eeuwige roem…
Stamppot
click to see the pictures big
Oh kijk eens Sjoerd?????
de hutspot van Leidens ontzet . Erg leuk. Ik heb me daar zelf ook eens mee bezig gehouden en vond op internet een recept dat is samengesteld door een kok met archeologie als hobby of andersom, een archeoloog die graag kookt, dat weet ik niet meer. Hij heeft nagegaan hoe de hutspot er toendertijd uit heeft kunnen zien en dat zou ongeveer zo zijn:
Ingrediënten 4 personen:
400 gram witte bonen
300 gram mager spek
300 gram klapstuk
1 kilo winterwortelen
500 gram pastinaken
500 gram uien
zout, peper
Bereiding:
Zet de bonen een nacht in de week. Kook ze dan in het weekwater bijna gaar met het spek en het klapstuk. Haal het spek en het klapstuk uit de pan, snij ze klein en doe ze weer terug. Maak de wortelen, pastinaken en uien schoon, snij ze in stukken en voeg ze toe aan de bonen. Laat alles afgedekt zachtjes gaar koken. Giet zonodig af en roer en hussel alles voorzichtig door elkaar. Niet stampen! Breng het gerecht op smaak met zout en peper.
Ik denk aan het Leids verzet, waar men dus hutspot met haring ging eten wat er nog stond omdat de Spanjaarden toch weg trokken…. tenminste dat is wat ik gelezen heb dat het zo is gegaan, en daarom dus elk jaar.. en dat was ook in die tijd….
Hutspot van zandpeen
Dit gerecht is heel simpel te bereiden en heeft een heerlijke volle kruidige smaak. Lekker als vegetarisch hoofdgerecht, maar ook prima te serveren als bijgerecht bij lamsvlees, varkensvlees en runderstoofvlees. De bospeen in dit recept komt uit eigen tuin, maar kan natuurlijk door ieder andere soort worden vervangen. De smaak is dan net weer iets anders. Probeer als alternatief, als je eraan kunt komen, zandpeen (winterwortel) te kopen. Vooral op de markt, groentewinkels en ekowinkels worden deze penen verkocht. Vraag er gewoon naar. Ik heb ze in de supermarkt nog nooit gezien. De smaak van de zandpenen is voller dan de gewone winterpenen.
Hutspot uit 1574…..
De naam hutspot zou eigenlijk peen & uien moeten zijn. Bij hutspot hoort klapstuk (meest taaie deel van rund, wat door langdurig stoven zacht wordt) en eventueel witte bonen! De geschiedenis van hutspot gaat terug tot 1574. Tijdens de 80-jarige oorlog wordt de stad Leiden door de Spanjaarden belegd. Ruim 4 maanden is de stad hermetisch afgesloten. Niemand is er op voorbereid en al snel heeft iedereen knagende honger. De Prins van Oranje besluit de dijken van Holland door te steken, zodat de omgeving van Leiden onder water loopt, wat de Spanjaarden moet verdrijven. Uiteindelijk kan de Geuzenvloot de stad bevrijden. Het verhaal gaat dat de belegeraars in haast de stad verlaten en een maaltijd in een pot van wortelen, uien, vlees en pastinaken achterlaten. Dit wordt hutspot genoemd. Op 3 oktober komen de Watergeuzen de stad binnen en nemen haring en wittebrood mee voor de uitgehongerde bevolking. Samen met de hutspot staan deze gerechten symbool voor het Leidens ontzet. Ieder jaar wordt dit op 3 oktober gevierd.
Hutspot anders
recept gewijzigd jan ’12
hoofdgerecht voor 2 à 3 personen en bijgerecht voor 6 personen
Benodigdheden:
500 gram bospeen (evt. winterwortel of waspeen) gewogen zonder groen, in stukjes gesneden
500 gram uien, in ringen
600-700 gram aardappelen, gehalveerd
enkele blaadjes fijngesneden verse salie, of 2 theelepels gedroogde
1,5 volle theelepel verse rozemarijn, of 1 theelepel gedroogde
0,5 theelepel gedroogde tijm
paar blaadjes verse salie, fijn gehakt, of 1 tl. gedroogd
2 volle eetlepels roomboter
2 volle eetlepels olijfolie
ongeveer 2,5 deciliter warme melk
zout/peper
Bereiding:
Kook de aardappelen met theelepel zout 20 minuten in zoveel water dat ze net onder staan. Verhit boter en olie in kookpan en bak de wortel even mee, vervolgens de uien even meebakken. Nu de kruiden erbij en met deksel op de pan op zacht vuur de groenten zo’n 20 minuutjes laten gaarstoven. Kijk af en toe of er nog voldoende vocht in de pan zit. Zonodig beetje water toevoegen. Aardappelen door pureeknijper of fijnstampen. Met zoveel warme melk mengen tot een smeuïge massa ontstaat. De groenten door de aardappelen verder fijnstampen tot gewenste dikte. Op smaak brengen met versgemalen witte peper en zout.
X
dus ipv aardappelen pastinaken of witte bonen.. lijkt mij 😉
Rond 1573 zal hutspot niet op basis van aardappelen zijn geweerst. Mogelijk voegden ze er brood of gewoon tarwe aan toe. Ik heb wel begrepen dat er een periode was waarin soep de hoofdmaaltijd was. In de soep werd van alles gekookt zoals bieten, kool en wortels en allerlei onderdelen van dieren. Neem aan dat er wel recepten uit die tijd te vinden zijn, maar dat die dan weer niet door Jan Modaal werden gebruikt maar meer door de gegoede mensen. Hier rond Alkmaar is veel zuurkool en op 8 oktober (1573) is hier al wat jaren een zuurkoolmaaltijd. Alleen is zuurkool wel rond die tijd in de Elzas bedacht, maar deed het hier pas 200 jaar geleden z’n intree.
Tegenwoordig met peen en ui maar origineel was het met pastinaak. http://www.leidseglibber.punt.nl/content/2016/10/Ruim-6800-Leidenaren-genoten-van-hutspotmaaltijd-op-de-Hooglandsekerkgracht
1574 was er een heel belangrijke soort stamppot, wat dacht je van hutspot wat de Leidenaren in de Spaanse schansen vonden en wat we nog elk jaar op 3 oktober eten.
ja, ik lust graag zuurkool! En de winter kan me gestolen worden.
Stampot kan voor mij altijd. We eten het ook nog weleens in de zomer… als we op vakantie zijn. 1574, ehhhh, nee even gekeken, maar toen was ik nog niet geboren.
Love As Alwyas
Di Mario
In die tijd dronk men inderdaad veel meer bier maar vlees daarentegen was voor Jan Modaal geen dagelijkse kost. En een lekkere stampot zo af en toe vinden wij heerlijk.
Het was vandaag heerlijk weer, lijk wel voor jaar op de restjes sneeuw na dan.
Dat wordt een toch in het verleden, toen dronken ze wel meer bier. Hans
1574, dat was ver voor mijn tijd. Iets met Leidens ontzet? Wortelstampot dus.
Ik verheug me eerlijk gezegd meer op de lente dan op het eten uit 1574 …
In 1574 was het Leidens ontzet, en men vierde dat met Haring en wittebrood.
En ooit gelezen dat men o.a. knollen, bieten en pastinaken at.
In Wikipedia zijn enkele kookboeken uit die tijd te achterhalen….
https://nl.wikipedia.org/wiki/Middeleeuwse_kookkunst
Thuis heb ik een kookboek van het Meertens instituut liggen.
ik zal eens gaan neuzen.
Smakelijke groet,
Goede morgen Sjoerd. Geschiedenis is altijd leuk om even in te duiken. Het eten was destijds niet erg verfijnd bij de gewone mensen. Die moesten hard werken (lichamelijk) en hadden dus stevige kost nodig. Dikke soepen met veel vet, bonen met spek en dat soort zaken.
Ha die Sjoerd,
ja… doe mij maar een lekkere stamppot.
Heerlijk wintereten…
In de Middeleeuwen aten ze denk ik nogal veel soep.
Balkenbrij?
Grioet van Marlou
.
Ik reis dagelijks met het openbaar vervoer, een grotere kans op griep of andere besmettelijke ziektes is er niet. Wij eten iedere week stamppot zolang de kachel aan staat. Hutspot, heerlijk! Rond 1574 aten ze brood en daarbij een soort vleessoep, en waarschijnlijk ook wat groenvoer. In boeken over de middeleeuwen staat er soms iets over te lezen.
Volgens mij hutspot met vlees wat voor handen was. En dan niet de hutspot zoals wij die kennen maar meer dikke soep achtig.
Maar de winter ben ik ook beu.
Vandaag komt de zon weer, heeft ze beloofd.
Dat is heel goed voor alle snotterneuzen, die ben ik ook beu net als jij.
stamppot, nog altijd heel lekker!
ik heb gisteren het eerste zonnetje al gezien, ik kwam terug van het werk en ze scheen, en ik heb een ommetje gemaakt
Eén @->- voor jou